Gisteren schreef ik over mijn persoonlijke ervaringen. Maar ik besef dat die best gekleurd kunnen zijn. Toen ik in een koor zat, door Europa toerde en optrad, kreeg ik te horen dat mensen net iets meer op mij zouden letten. Omdat ik opviel in de blanke groep. Dus ik deed net iets meer mijn best. Danste en zong net iets harder. Datzelfde gold voor school en carrière. Ergens ga ik er vanuit dat mijn doorzettingsvermogen mij zover heeft gekregen. Maar misschien was het ook wel een gevalletje white privilege. Ook al ben ik dan niet blank. Yasmine schreef een goed blog over wat white privilege inhoudt

Mijn Nederlandse achternaam is vast handig geweest. Opgroeien in de Nederlandse cultuur en de gebruiken en manieren kennen, zal vast gescheeld hebben. Het ongemakkelijke moment waarop men ontdekte dat ik niet blank was, wist ik altijd op zo’n manier weg te lachen dat mijn gesprekspartner zich er in elk geval niet opgelaten bij voelde. Ook blanke vrienden hebben mij regelmatig via via op weg naar een baan geholpen. Maar goed, volgens mij maakt iedereen gebruik van haar netwerk, niet?

Kaaskoppen

Van de week was Robert Vuijsje te gast bij Pauw. In het verleden las ik ooit zijn boek Alleen maar nette mensen gelezen. Ik weet dat er toen veel commotie was over de manier waarop de schrijver donkere vrouwen neerzette. Ik weet niet of het boek geheel autobiografisch is, maar er zaten stukjes tussen die ik zelf hoogst vermakelijk vond. Vandaar dat ik ook met grote interesse naar Pauw keek terwijl hij het over zijn nieuwste boek Kaaskoppen had. Hoewel het een gesprek op niveau was, vond ik het toch best wel een interessant fenomeen. Hoe een zo’n toch redelijk wit links actualiteitenprogramma iets gaat duiden waar het tot voor kort geen weet van had. En zo kijkt het studiopubliek (overwegend blank) ook. Maar toch viel het mee, want ik heb wel eens erger gezien zoals toen het Reformatorisch Dagblad (roomwitte Bible Belt mannenbroeders) iets zinnigs probeerden te schrijven over het politiegeweld in Amerika tegen Afro-Amerikanen.

Wat zeur je nou?

Op snapchat vertelde ik dat ik het toch altijd een dingetje vind om een lijstje te plaatsen met bijvoorbeeld donkere poppen. De minderheden herkennen zich in het probleem en zijn vaak blij dat je alternatieven biedt. Ook ouders met adoptiekinderen. Maar de mensen die eigenlijk niet tot de doelgroep behoren, of er mee te maken krijgen zijn degenen die je gaan vertellen hoe het zit. Dan krijg je opmerkingen als dat er een donkere Barbie en Baby born pop bestaan. Er bestaat er 1, dus probleem opgelost. Wat zeur je nou?

Toen ik dit blog schreef, kreeg ik ook de opmerking dat ik vast een minderwaardigheidscomplex heb. Hoewel iedereen zijn mening mag hebben, vind ik het jammer dat door dit soort simplistische opmerkingen de boodschap verloren gaat. Als ik op 30 blanke poppen, 1 donkere kan kopen, heb ik snel een speelgoedwinkel leeg gekocht. Ook al is het pure interesse, wie zegt dat iemand zin heeft om in het eerste gesprek meteen iets te vertellen over zijn/haar herkomst?

Waarom ligt het zo gevoelig?

Toch is het lastig. Wat de een vraagt uit pure interesse kan voor de ander gevoelig liggen. Waarom? Omdat de wereldgeschiedenis nu eenmaal gekleurd is door raciale kwesties. Wat voor de ene cultuur de Gouden eeuw was, was het voor de andere cultuur of land niet. Hoezo werd Amerika ontdekt als er al duizenden jaren mensen woonden? En zou je die ontdekking moeten vieren terwijl het bijna de ondergang betekende van een andere beschaving omdat deze uit de weg geruimd werd?

Deze gebeurtenissen uit het verleden hebben diepe sporen achtergelaten en de kaarten geschud. Waar we nu bepaalde culturen herwaarderen, moesten onze blanke voorouders (Spanjaarden, Portugezen, Italianen, Belgen, Britten, Fransen, Duitsers) er weinig van hebben. De gebruiken, gewoontes maar ook schoonheidsidealen uit die Europese culturen werden de standaard.

Cultural appropriation of cultural appreciation

En dan heb je een nieuwe generatie. Een generatie voor wie de wereld door de opkomst van internet een groot dorp is geworden. Die daardoor letterlijk over de grenzen kan kijken. We zien meer van de wereld, denken minder in hokjes en vakjes dan onze (groot)ouders, raken geïnspireerd en nemen dingen over. Met alle gevolgen van dien.

Voor je het weet heb je een net zoals Biana Toeps een woedende (digitale) menigte achter je aan die je voor alles wat mooi en lelijk is uitmaakt. Hoe kan dat? Wel je maakt je schuldig aan cultural appropriation. Wattes? Cultural appropriation houdt in dat een bepaalde groep culturele elementen overneemt uit een andere cultuur. Dat klinkt abstract, maar vrij vertaald kun je ook wel zeggen dat eigenlijk alles wat blanke mensen overnemen uit een ander cultuur ‘cultural appropriation’ is. Haren in vlechtjes dragen, Afro’s, Henna om de huid te versieren, buitenlandse kledij of rappen en Afrikaanse dans.

Je weet er zelf vast ook nog wel een paar, maar het behoort niet tot de blanke cultuur. Daardoor beseft men ook niet dat ze een diepere betekenis hebben in de cultuur waar ze uit komen. Een verentooi is geen hipster outfit voor een festival, geschikt voor een Songfestival zoals Joan Franka deed of Carnavalsoutfit. Toch zijn dit dan de plekken waar je zoiets dan ziet opduiken. Logisch dat dit tot woede leidt bij de groep tot wiens cultuur dit behoort. Hetzelfde geldt voor de nu hippe boxer braids die Kim Kardashian draagt. Deze zijn bij iedereen met kroeshaar al jaren bekend als cornrows. Kim is met Kanye getrouwd, dus logisch dat ze elementen uit de Afro-Amerikaanse cultuur overneemt. Maar onder de Afro-Amerikanen is de ergernis groot dat iedereen het dan zonder zich erin te verdiepen boxer braids noemt.

Ik ken voldoende voorbeelden van cultural appropriation waarbij ik met opgetrokken wenkbrauwen keek. En het begreep dat men niet blij is met de stereotypering of de wijze waarop hun cultuur totaal uit zijn verband getrokken is. Aan de andere kant zie ik ook dat het cultural appropriation zo nu en dan begint door te slaan. Waardoor de boodschap verloren gaat en het contraproductief werkt.

Waarom zou het adopteren van bepaalde culturele elementen door een andere groep geen blijk van waardering kunnen zijn? Dat het in plaats van cultural appropriation, cultural appreciation is?

Mijn nichtje heeft stijl blond haar en blauwe ogen. Maar ze vindt de manier waarop mijn dochters hun haar dragen erg mooi. Op verzoek, heb ik een keer twistst in haar haren gemaakt. Het bleef niet helemaal zitten maar ze was zo trots! Ik heb hier nooit een foto van gemaakt laat staan op Instagram gezet. Maar had ik dat wel gedaan en de donkere vrouwen zouden net zo los gegaan zijn als op de foto van Bianca zou ik woest zijn geweest en er ook echt iets van gezegd hebben.

Aan de ene kent begrijp ik de heftigheid waarmee cultural appropriation nu op de kaart wordt gezet. Het politiegeweld tegen Afro-Amerikanen is buitensporig. Incidenten zoals de Oscars laten zien dat er nog zeker meters te maken zijn. En het is niet dat er minder talent is, zoals Viola Davis opmerkte. Maar het aantal kansen dat je krijgt is minder.

Reacties op Bianca’s foto dat Afro-Amerikaanse vrouwen dan ook geen stijl haar moeten hebben omdat dit niet in hun cultuur past, raken kant noch wal. Deze stijl is voortgekomen uit het feit dat veelal blanke mensen kroeshaar onverzorgd vinden. Wil je in Amerika hogerop komen dan is glad haar toch wel de norm. Kortom het is niet zozeer een bewuste keuze. En in het afgelopen jaar voldoende meisjes naar huis gestuurd omdat men vond dat het haar in natuurlijke vorm ‘onverzorgd’ , ‘ ongekamd of niet voldeed aan de schoolrichtlijnen. Zelf kreeg ik het ook altijd Spaans benauwd als ik voor een balletuitvoering de instructie kreeg om een nette strakke knot in mijn dochters haren te maken. Hoe dan?

De heftigheid rondom het thema cultural appropriation zal denk ik vanzelf afnemen als men meer gelijkheid ervaart. Hopelijk is er dan ook ruimte voor wat minder zwart wit denken en een constructieve dialoog. Mits het op respectvolle wijze gebeurt, men echt probeert zich in een andere cultuur te verdiepen, zouden we best veel van elkaar kunnen leren. Uiteindelijk zijn we allemaal mensen en vind ik het belangrijk om de verbinding te zoeken.

Wat vind jij van cultural appropriation? Kende jij deze term? Heb je er wel eens mee te maken gehad? Was je je bewust van de gevoeligheden rondom dit thema?

Volg jij mij ook al via Google+, Bloglovin’, Twitter,Instagram,Facebook of YouTube?