Veel vrouwen krijgen pas een ADHD diagnose op latere leeftijd. Zelf was ik 39 jaar en 9 maanden. Tot dan toe was ik door de mazen van het net geglipt. Ook omdat de symptomen die mannen hebben, vaak leidend zijn. Terwijl ADHD in vrouwen zich meestal anders uit.
In je leven zijn er een paar van die momenten die je wereld totaal op zijn kop zetten. Voor mij was dat 18 augustus dit jaar. Ik zat in de wachtkamer bij ADHDCentraal in Nijmegen en had zojuist mijn eerste 10 mg methylfendifaat op. De werkzame stof die ook in Ritalin zit.
Met grote ogen vol ongeloof, keek ik langzaam om mij heen. Alsof ik de wachtkamer voor het eerst zag, terwijl dat eigenlijk mijn vaste plek was die dag. “Zo voelt het dus!” bracht ik vol verbazing uit. In plaats van dat ik alles zag, zag ik meer gelaagdheid. De achtergrond, personen, geluid, licht….het lukte me voor het eerst om alles afzonderlijk waar te nemen. Terwijl het tot dan toe had gevoeld alsof alles zich naar voren drong in een poging mijn aandacht op te eisen.
Inhoud van dit blog
Focus in mijn hoofd
Ook in het daaropvolgende consult voelde ik een onnatuurlijke rust en focus. Ik zag de persoon die tegen mij praatte. Zonder dat mijn aandacht werd afgeleid door de muur achter hem. Waar een raam in zat inclusief lamellen die er een beetje stoffig uitzagen en waardoor ik me onwillekeurig afvroeg wanneer ze voor het laatst waren schoongemaakt. De printer waar een document op lag en waarvan ik me afvroeg of dat iets voor mijn dossier was. Hij het nou zou oppakken en tijdens ons gesprek ter sprake zou brengen. Ik werd niet meer afgeleid door zijn benen die hij voor mijn gevoel op een ietwat vreemde manier gekruist onder de tafel had gevouwen. Waardoor ik me automatisch afvroeg of dit nu de meest fijne houding is om op de stoel te zitten.
De computermonitor die op zijn bureau stond. Inclusief knutselwerkje waarbij mijn gedachten afdwaalden naar of dit gemaakt was door zijn kind of kleinkind. Of ik het zou vragen of niet terwijl ik er een compliment over zou maken. Uiteindelijk zaten we hier niet voor hem maar voor mij. Voor het eerst in mijn leven kon ik me vooral focussen op zijn praten. Beter nog; ik verstond wat hij zei. En wat hij zei verbaasde me, maar eigenlijk ook niet. Eindelijk was het dan officieel. Ik heb ADHD. Het gecombineerde type.
3 Soorten ADHD
ADHD staat voor Attention Deficit Hyperactivity Disorder. Het is een aandachtstekortstoornis of hyperactiviteitstoornis. Als je ADHD hebt, ben je vaak hyperactief, impulsief en heb je problemen met aandacht. Hoewel kenmerken van ADHD in de volksmond op 1 hoop worden gegooid, zijn er 3 verschillende soorten ADHD.
- Je hebt ADHD-I: Deze vorm van Attention Deficit Hyperactivity Disorder wordt ook ADD genoemd. Mensen met ADHD-I hebben vaak last van aandachtstekort of concentratieproblemen. Maar hyperactiviteit en impulsiviteit komen bij dit type ADHD minder vaak voor.
- Als tweede heb je ADHD-H: Dit kenmerkt zich vooral door aanhoudende hyperactiviteit en impulsiviteit
- En als laatste heb je ADHD-C: Het gecombineerde type genoemd. Mensen met dit type ADHD hebben kenmerken die een combinatie zijn van beide vormen. Over het algemeen komt ADHD-C meest voor.
Erfelijk
Volgens de Hersenstichting is ADHD in veel gevallen erfelijk. Als je ADHD hebt, mis je gewoon eigenlijk een stofje in je hersenen. Er is een tekort aan neurotransmitters (dopamine en noradrenaline). Deze neurotransmitters zorgen ervoor dat informatie tussen de ene zenuwcel snel en goed wordt doorgegeven aan een andere zenuwcel. Als je ADHD hebt, wordt de dopamine in de hersenen sneller afgebroken. Het tekort aan neurotransmitters verstoort de overdracht van signalen. Waardoor de interactie tussen het aandachtssysteem en het motivatiesysteem verstoord wordt. Medicijnen (Psychostimulantia) worden dan ook vooral gebruikt om je dopamine en noraderenaline niveau te verhogen. Dit heeft een positief effect op de stofwisseling in je hersenen waardoor je symptomen kunnen verminderen.
Verschil tussen ADHD bij vrouwen
Bij diagnose zijn mannen vaak het uitgangspunt. Daarom krijgen veel vrouwen pas op latere leeftijd een ADHD Diagnose. Onder invloed van onze hormonen uit het zich bij ons namelijk anders. We zijn geen irritant, stuiterend, hyperactief klein jongetje die geen grenzen kent. Was het maar waar, want dan zou onze omgeving eerder opmerken dat we ergens last van hebben. Maar omdat onze omgeving er geen last van heeft, wil dat niet zeggen dat we dit zelf niet doen. In principe hebben we er namelijk niet zo erg last van als dat irritante kleine jongetje dat niet te stoppen is.
ADHD diagnose op latere leeftijd
Veel vrouwen die een ADHD diagnose op latere leeftijd krijgen, weten dat ze ‘anders’ zijn. Dat geldt ook voor mijzelf. Ik weet al sinds mijn kindertijd dat ik anders was. Anders dan de andere gezinsleden waar ik mee opgroeide. Maar ook anders dan de meeste mensen. Ik ben op mijn rust gesteld, uiterst selectief in met wie ik omga. Hoewel ik niet actief vriendschappen onderhoud, heb ik geen moeite om contact te maken met mensen. Ik vind het super om nieuwe mensen te ontmoeten. Heb een hekel aan domme mensen en dat heeft niks met opleidingsniveau te maken.
Ik verveel me zo snel dat ik me de laatste jaren omschrijf als chronisch verveeld. Bij een gemiddelde baan heb ik het na 6 maanden wel gezien. Meestal slaat verveling toe na 4 maanden en het idee dat ik er tot in lengte van dagen moet werken, vliegt me dan aan. Ik heb nog nooit ergens langer dan 2,5 jaar gewerkt. Ben heel erg observerend en kan messcherpe analyses stellen. Zie patronen in het gedrag van anderen waardoor ik hun kan lezen en bepaalde dingen kan voorspellen.
GGZ-psycholoog
In beide huwelijken was dat dan ook de reden waarom ik na een tijdje me niet liet aanpraten dat het wel beter zou worden. Een lange tijd dacht ik dat ik ASS hads. Nadat ik de GGZ-psycholoog 4 A’4tjes met observaties aanleverde over mijn ex-mans gedrag wat uiteindelijk leidde tot het kunnen vaststellen van zijn autisme diagnose wist ik dat het dat niet was. Hij en ik verschilden van elkaar als dag en nacht.
Alleen wat was het dan wél? Aan de ene kant kan ik overprikkeld zijn. Aan de andere kant, heb ik extreem veel prikkels nodig omdat het mij het gevoel geeft dat ik leef. Dus voorlopig hield ik het op HSP in de combinatie met HSS (High Sensation Seeking).
Zelftest
Hoe ouder ik werd, hoe minder deze zelfdiagnose leek kloppen. Althans niet op elk vlak. Na wat speuren op internet, besloot ik om een zelftest te doen. Daar scoorde ik vrij hoog op. Dus zo zat ik mij de huisarts, in de hoop dat zij mij zou doorverwijzen. Deze was er iets minder happig op. Bepaalde ADHD klachten kunnen ook op stress lijken of dat je aan het begin van een burn-out zit.
In mijn geval zou dat niet raar zijn. Werken, een studie volgen, 4 kinderen opvoeden terwijl je niet op je echtgenoot kan rekenen. Ga er maar aanstaan. Ze had het idee dat de klachten zouden verdwijnen zodra als mijn thuissituatie zich zou stabiliseren. Maar nadat er iets anders gebeurde, besloot ze me eindelijk serieus te nemen. Ik was ook bereid om het eventueel zelf te betalen. Als ik het maar kon afstrepen en terugkijkend kon zeggen dat ik er alles aan had gedaan.
Wachttijden
Momenteel zijn de wachttijden in de Geestelijke gezondheidszorg lang dus ik moest enkele maanden wachten voordat ik bij ADHDCentraal terecht kon. Fijn voor mij want inmiddels had mijn verzekeraar ook een contract met ze, waardoor ik het niet zelf hoefde te betalen. In de tussentijd luisterde ik het luisterboek DRUKS van Francien Regelink. Alle puzzelstukjes vielen op hun plaats. Ik moest zo ontzettend lachen, want het was zo herkenbaar.
CAARS vragenlijst
In de maanden vooraf aan de diagnosedag moest door familie een Connors ADHD Adult Rating Scale (CAARS) ingevuld worden. Een vragenlijst waarmee de kenmerken van ADHD en gerelateerde symptomen in kaart worden gebracht op basis van het beoordelen van gedrag. Mijn zus is de enige met wie ik van de familie contact heb. Daarom was zij de aangewezen persoon om dit in te vullen.
Tegelijkertijd, maakt ze ook te weinig van mijn dagelijks leven mee om daar volledig zicht op te hebben. Gelukkig zijn Grace en Bailey inmiddels zo oud genoeg dat zij haar konden helpen met het invullen. Zelf had ik geen idee wat er was ingevuld want in de digitale omgeving werd het meteen doorgestuurd.
Diagnostiekdag bij ADHDCentraal
Ik had expres voor ADHDCentraal gekozen, omdat zij binnen 1 dag een diagnose stellen. Het is even intensief maar zeker bij het krijgen van een ADHD diagnose op latere leeftijd, wil je snel weten waar je aan toe bent. Naast de CAARS wordt er ook een Diagnostisch Interview voor Volwassenen met ADHD (DIVA) gedaan. Moest ik oude schoolrapporten van vroeger meenemen. Tijdens de uitgebreide medische intake werden de resultaten van de CAARS besproken en werd ik bevraagd over mijn schoolperiode. Alleen een probleem; mijn schoolrapporten hebben het nergens over een aandachtstekort. Ik kreeg zelfs complimenten over mijn concentratie en hoe goed ik zelfstandig kan werken. Ik heb nooit moeite gehad met studeren. Sterker nog na mijn HBO heb ik nog een aantal verdiepende studies gedaan.
Gebaseerd op mijn schoolcarrière, hoorde de psycholoog niks bijzonders. Terwijl bij veel mensen met ADHD leren echt een kwelling is. Ik geef toe dat mijn laatste opleiding een beetje rampzalig verliep en aan elkaar hing van last-minute werk. Maar dan scoorde ik wel het beste en gezien mijn privé-omstandigheden kon het ook even niet anders. Ik haalde het diploma en daar ging het om. Ik had wel wat kenmerken van ADHD, maar voor de rest voldeed ik te weinig aan de kernmerken. Ze stelde wel vast dat ik naar zeer grote waarschijnlijkheid hoogbegaafd ben.
ADHD en Hoogbegaafdheid
ADHD en hoogbegaafdheid gaan vaak samen. Het is niet zo dat iedereen die hoogbegaafd is, ook ADHD heeft of andersom. Maar de combinatie dat mensen zowel hoogbegaafd zijn als ADHD hebben komt ontzettend vaak voor. Er zijn wat kenmerken die een persoon met ADHD en hoogbegaafdheid heeft.
Kenmerken persoon met ADHD en hoogbegaafdheid
- Heb weinig geduld en ook een lage frustratiedrempel (een kort lontje).
- Ben erg snel afgeleid (concentratieproblemen).
- Vele wegdromen tijdens gesprekken
- Kan slecht plannen of organiseren. Wil alles tegelijk doen, maar maakt vervolgens vaak niks af of blijf uitstellen.
- Heb moeite met veranderingen.
- Hoog activiteitsniveau.
- Heb het gevoel onder te presteren, omdat de gestelde doelen soms niet haalbaar zijn.
- Heb moeite met gezag.
- Ben (erg) impulsief. Yep, onze vakantie naar Wales zou er nooit zijn geweest als ik niet op Instagram een foto gezien had en besloot de kids in de auto te laden om het met eigen ogen te bekijken.
Ik zie mijn hoogbegaafdheid vooral als gegeven. Het verklaart waarom ik me de afgelopen jaren ondanks mijn woelige privéleven staande kon houden. Nagenoeg onschendbaar uit de strijd kwam en mijn leven moeiteloos oppakte. Ik kreeg vooral de tip om er rekening mee te houden dat ik slimmer ben, sneller denk en in mijn denkproces stappen oversla waardoor het voor anderen niet te volgen is. Dus wat ik zie als ‘domme mensen’ omdat ze me niet kunnen volgen en weinig tot geen geduld voor heb, blijkt dus iets genuanceerder te liggen.
QB-test
Naast een gesprek met een psycholoog en psychiater, moest ik ook een QBTest doen. De QbTest is een computergestuurde test dat alle drie de kenmerken van ADHD kan meten. Dus aandachtstekort, hyperactiviteit en impulsiviteit. Ik werd 20 minuten in een ruimte gezet met een sensor op mijn voorhoofd en een soort controller wat ik kon indrukken. Op het scherm verschenen er cirkeltje, vierkantjes en driehoekjes. In de kleuren rood en blauw. Ik kreeg de simpele opdracht om op de knop te drukken zodra er 2 dezelfde vormen na elkaar zouden verschijnen. Kortom; als er 2 keer een rood driehoekje na elkaar zou verschijnen mocht ik op de knop drukken. Was het eerst een rood driehoekje en daarna een blauwe? Dan telt het niet.
Tijdens de QBtest
Zodra de test begon, keek ik gespannen naar het scherm. Ik voelde hetzelfde fanatisme als bij het lezen van woordjes op de basisschool. Ik wilde het zo snel mogelijk doen en zoveel mogelijk goed. In het begin ging het goed en zat ik heel gefocust op naar het scherm te turen en deed ik wat er van mij gevraagd werd. Maar al snel voelde het monotoon en sloeg de verveling toe. Ik keek ik naar buiten. “Nee! Heb ik er nu een gemist?”. Hoorde mensen praten en keek hun richting in.
Even later raakte ik geïrriteerd van het zitten op de stoel. Het duurde te lang en eigenlijk wilde ik gewoon opstaan om zo iets aan de verveling te doen. Staand kan je ook op een knopje drukken. Maar ik bedacht me op tijd en bleef toch zitten want ik had niet gehoord dat ik mocht staan. In een poging een compromis te vinden, ging ik zitten, maar wiebelde met mijn benen. Het maakte me minder geïrriteerd dat ik nergens heen kon. Toch was ik er wel klaar mee. “Hoe lang duurt dit nog?”, vroeg ik me geïrriteerd af. Nergens was een klok te bekennen, zag ik terwijl ik de ruimte rondkeek. “Oh wacht, opletten”.
Maar hoe ik ook mijn best deed, het kon niet voorkomen dat ik er op een gegeven moment niks meer aan vond en elke minuut dat het langer duurde vooral irritatie en agressie opriep. IK. BEN. ER. KLAAR. MEE. KAN. HET. NU. STOPPEN? Zo nu en dan drukte ik op de knop omdat ik meende het patroon te zien. Als ik het idee had een fout te maken, zorgde dit weer voor een tijdelijke opleving van concentratie. Na wat een eeuwigheid leek, stopte de test. En omdat niemand me kwam halen, legde ik de controller op de tafel en maakte de hoofdband met sensor los. Bij de receptie vertelde ik dat ik klaar was en nam weer plaats in de wachtkamer.
De uitslag
Aan het einde van mijn diagnostiekdag bij ADHDCentraal wist ik niet met vrij grote zekerheid te zeggen of ik de ADHD diagnose op latere leeftijd zou krijgen. Er waren inderdaad wat kenmerken. Maar mijn schoolrapporten gaven geen aanleiding. En ondanks mijn woelige privéleven, was het overduidelijk dat deze problemen niet door mij of mijn gedrag veroorzaakt werden. Ik was niet veslaafd. Had nog nooit schulden gehad. En had in de situatie altijd als stabiele factor gefungeerd die met daadkracht en vastbeslotenheid de kinderen uit de wind had gehouden en zo goed mogelijk door de situatie geloodsd had.
En okay ik wisselde vaak vaak van baan, maar het had me geen windeieren gelegd en me de vrijheid en flexibiliteit gegeven die ik nu als alleenstaande moeder met 4 kinderen nodig heb. Ook de psychiater liet duidelijk weten haar twijfels te hebben. Mogelijk kwam het door mijn adoptie? Net zoals de huisarts had ze meer het gevoel dat mijn klachten kwamen door de situatie met mijn ex-man en omdat ik inmiddels op mijzelf woonde, verwachtte ze dat het vanzelf zou stabiliseren en rustiger worden in mijn hoofd en leven.
Mijn ADHD diagnose
Als ik eerlijk ben denk ik dan ook niet als het op vragenlijsten en gesprekken was aangekomen, ik een diagnose zou hebben gekregen. Daar doe ik het te goed voor en zie je te weinig aan mij. Gelukkig gaf de QB test 100% uitsluitsel. Hierdoor werd de enorme onrust in mij eindelijk visueel zichtbaar en konden ze er niet om heen.
Nee ik beweeg niet groots. ik maak duizenden kleine microbewegingen op een dag, waardoor ik tegen de ochtend al door mijn energievoorraad heen ben en mezelf de rest van de dag er puur op wilskracht doorheen sleep. Die vermoeidheid herkende ik wel, want mijn hele leven voel ik me eigenlijk al soort van onverklaarbaar moe. Maar ik heb ook niet de luxe om er aan toe te geven dus ik ga door. Ik ben me eigenlijk de hele tijd aan het verzetten tegen prikkels die ik niet kan filteren. Ik zie alles, voel alles, hoor alles en ruik alles. Mijn onrust zorgt er voor dat ik er van de 100 er 44 mis. Dat is bijna de helft wat langs mij heen gaat zonder dat ik het zie of door hebt.
Hoe voelt ADHD?
Hoe ADHD voelt, verschilt per persoon. In mijn geval, zie ik het echt als mijn superkracht. Zo voelt het ook. Ga er maar eens aanstaan 4 kinderen opvoeden, 32 uur werken. Waar velen mij vragen “Hoe doe je dat?”, heb ik eerder zoiets van; “Hoe doe je dat niet?!” Zo bijzonder is het niet en het put me ook niet uit. Mijn ADHD heeft me in de afgelopen jaren ontzettend veel energie gegeven om bepaalde dingen te kunnen die voor anderen onmogelijk waren. Maar mijn ontrust is soms irritant. Vooral daar waar het beteugeld moet worden. In zulke gevallen voel ik me als Credence die uit alle macht probeerde om zijn krachten te bedwingen terwijl het je van binnenuit verteert. Ik MOET ruimte hebben om mijn gaven (want het is niet alleen maar een beperking) hun gang te laten gaan. Want vooral als ik kan doen waar ik goed in ben, kom ik tot mijn recht. Anders is het zoals onderstaand filmpje, een superkracht die vooral destructief is.
In elk geval ben ik blij met mijn ADHD diagnose op latere leeftijd. Het gaf duidelijkheid. Terwijl er voor de rest ook weer niet zoveel veranderde. In een volgend blog vertel ik over hoe medicijnen en cognitieve gedragstherapie me hielpen.
Blog 2: ervaringen met ADHD medicijnen
Blog 3: Cognitieve gedragstherapie
Ook leuk om te lezen
Volg jij mij ook al via Google+, Bloglovin’, Twitter, Instagram, Facebook of YouTube?
No Comments